Świat. Drzewa: ścinać czy nie ścinać?

Naukowcy nie mogą się zdacydować, czy gospodarka leśna jest dobroczynna dla klimatu, czy też nie.

Nic w tym oczywiście dziwnego, ponieważ temat jest bardzo złożony i trudno o jednoznaczną odpowiedź. Co jakiś czas pojawiają się jednak ciekawe badania, które mogą dawać nam pewne przesłanki.

Doktor Hubert Röder z Uniwersytetu Nauk Stosowanych Weihenstephan-Triesdorf (HSWT), na podstawie symulacji stwierdził, że prowadząc odpowiednią gospodarkę leśną przyczyniamy się do poprawy sytuacji klimatycznej. I, jak się okazuje, tylko w ten sposób.

Uczeni wykonali trzy symulacje. Pierwszy scenariusz zakładał 37 proc. lasów pod ścisłą ochroną (czyli 48 proc. mniej materiału drzewnego), drugi scenariusz prezentował gospodarkę leśną bez zmian od 1990 roku, a trzeci konwersję: odchodzenie od monokultur i starych, wrażliwych lasów na rzecz stabilnych lasów wielogatunkowych. Okazało się, że na dłuższą metę scenariusze jeden i dwa powodują zwiększenie emisji dwutlenku węgla przez lasy, a jedynie trzeci scenariusz powoduje, że węgiel będzie sukcesywnie usuwany z atmosfery.

Wytłumaczeniem wyników badań może być fakt, że starzejące się monokultury na pewnym etapie zaczynają oddawać dwutlenek węgla, a ekstensywna gospodarka zrębowa powoduje wydzielanie gazów cieplarnianych sama w sobie.

Tymczasem, wielowiekowy i wielogatunkowy las absorbuje więcej CO2 niż stare monokultury, a jednocześnie wspiera bioróżnorodność. Drewno pozyskiwane z takiego lasu zastępuje paliwa kopalne, a także zatrzymuje węgiel w formie materiału konstrukcyjnego. Do roku 2050, działanie lasu ze scenariusza trzeciego będzie nadal pozytywne dla klimatu. Potwierdzają to wyniki badań przeprowadzonych przez austriacki Federalny Instytut Badawczy (BFW), z których wynika, że przy braku zarządzania lasy tracą 30-40 proc. zdolności produkcyjnej drewna wskutek pozostawiania martwego drewna w lesie i dużej śmiertelności wynikającej z konkurencji.

Wszystko byłoby jasne, gdyby nie raport World Resources Institute, z którego wynika, że wykorzystanie drewna w charakterze budulca wcale nie jest aż tak dobroczynne dla środowiska jak mogłoby się zdawać. Zdaniem autorów, emisje podczas produkcji elementów drewnianych mogą być niedoszacowane.

– Byłoby bardzo wygodnie, gdyby drewno było lepszym rozwiązaniem. Jednak wiele badań opiera się na fałszywym założeniu, że pozyskiwanie drewna jest neutralne pod względem emisji dwutlenku węgla [...] Tylko niewielki procent drewna jest przekształcany na produkt, a ułamek tego produktu może zastąpić beton i stal w budynku – mówił Tim Searchinger z Uniwersytetu w Princeton.

Symulacje przeprowadzone przez uczonych z Uniwersytetu w Princeton wskazują, że dalsze prowadzenie gospodarki leśnej do roku 2050 może spowodować wzrost emisji o 10 proc., ze względu na redukcję pochłaniania CO2 z hektara (młode drzewka pochłaniają mniej gazu niż starsze w przeliczeniu na jednostkę powierzchni).
Nie oznacza to jednak, że należy w ogóle zaprzestać wykorzystania drewna.

– Poprawa wydajności obecnych zbiorów i wykorzystanie większej ilości drewna do celów o dłuższej żywotności niż papieru pomogłoby zredukować emisje – twierdzi Ali Amiri z Uniwersytetu Aalto w Finlandii.

W całym tym rozważaniu pojawia się jeszcze jeden kłopot, a mianowicie redukcja zdolności do fotosyntezy wskutek ocieplenia atmosfery. Jak wykazały wspólne badania naukowców z USA, Wielkiej Brytanii, Australii i Panamy, tempo wytwarzania tlenu i absorbcji dwutlenku węgla spada wraz ze wzrostem temperatury powierzchni liści.

– Z zaskoczeniem odkryliśmy, że temperatura liści zwiększa się nawet o osiem stopni Celsjusza przy skoku temperatury o parę stopni. W temperaturach na poziomie 46,7 stopnia Celsjusza komórki liści zaczynają zamierać. Wystarczy osiem minut w tak wysokiej temperaturze, by w koronie drzewa zaszły poważne zmiany – mowa oczywiście o temperaturze na powierzchni liścia, nie temperaturze samego powietrza – mówił ekolog Christopher Doughty z Uniwersytetu Północnej Arizony.

Może się zatem okazać, że zdolność lasów do wchłaniania oraz zatrzymywania węgla spadnie i wszystkie wcześniejsze symulacje trzeba będzie znów poprawiać.

Źródła: www.pubmed.ncbi.nlm.nih.gov, www.aalto.fi, www.newscientist.com, www.hswt.de
www.waldverband.at